کمبود های غذایی که در کمین مبتلایان به اضافه وزن است - وبلاگ من

به گزارش وبلاگ من، یک رژیم شناس از کمبود مواد غذایی در مبتلایان به اضافه وزن و چاقی نسبت به سایر اشخاص خبر داد.

فریبا کوهدانی، استاد دانشکده علوم تغذیه و رژیم شناسی دانشگاه علوم پزشکی تهران در گفت وگو با خبرنگار ، درباره ارتباط بین اضافه وزن و چاقی با میزان مواد درشت مغذی که مسئول تولید انرژی در بدن هستند، اظهار کرد: در همه افرادی که به اضافه وزن و چاقی مبتلا هستند یکی از مواردی که باید در کنار فعالیت بدنی کافی کنترل شود، مقدار کالری دریافتی و نوع غذای انتخابی است. در رژیم های غذایی پُر چرب و حاوی مقادیر زیاد تنقلات و نوشیدنی های شیرین به طور معمول مقدار دریافت سبزی ها و لبنیات کم چرب هم کافی نیست و افرادی دارای چنین رژیم های غذایی اغلب با کمبود ریز مغذی ها هم روبرو هستند.

او بیان نمود: اگر افراد انواع روغن ها و منابع قند های ساده و حتی پیچیده را بیش از نیاز بدنشان مصرف کنند، در معرض ابتلا به اضافه وزن و چاقی قرار می گیرند. به طور کلی چاقی یک بیماری التهابی مزمن بوده و شاخص های التهابی در بدن افراد چاق بالاست.

این استاد دانشکده علوم تغذیه و رژیم شناسی دانشگاه علوم پزشکی تهران تاکید کرد: برخی از انواع چربی ها فرآیند های التهابی بدن را تغییر می دهند. مصرف بی رویه اغلب روغن های مایع دارای اسید های چرب امگا 6 مانند روغن های ذرت و آفتابگردان در ایجاد شرایط التهابی در بدن نقش دارند. چربی هایی که منابع غذایی اسید چرب امگا 3 هستند مانند ماهی، گردو، بذر کتان، کلزا و سویا نه تنها خواص ضد التهابی دارند بلکه دارای اثرات سودمندی از جمله بهبود عملکرد مغز در دوران سالمندی هم هستند اما حتی در مصرف آنها هم اعتدال باید رعایت شود. اثربخشی منابع گیاهی امگا 3 مانند گردو و بذر کتان با منابع حیوانی این اسید چرب غیر اشباع متفاوت است. به طور کلی منابع حیوانی امگا 3 مانند غذا های دریایی و ماهی اثربخشی بالاتری نسبت به منابع گیاهی دارند.

کوهدانی شرح داد: در رژیم غذایی مناسب 20 تا 35 درصد از انرژی دریافتی می تواند از چربی ها تامین شود. به طور کلی ما سه دسته روغن داریم. دسته نخست روغن هایی بوده که حاوی اسید های چرب اشباع هستند که از جمله این روغن ها می توان به روغن های حیوانی مثل دنبه، کره، چربی گوشت و لبنیات و همچنین منابع گیاهی مانند روغن های گیاهی هیدروژنه (جامد) شده همچون مارگارین، روغن پالم یا نارگیل اشاره کرد.

او افزود: انواع شیرینی ها و دسر ها هم حاوی روغن های دسته اول هستند. این نوع روغن ها باید کمتر از یک سوم روغن مصرفی افراد باشند و بخش عمده ای از این سهم به طور نامحسوس از طریق مصرف گوشت ها، لبنیات، تنقلات و انواع شیرینی ها و دسر ها دریافت می شود. ممکن است لازم نباشد همه این مقدار به فرم روغن به غذای روزانه اضافه شود. این دسته از روغن ها پایدارتر، برای مدت طولانی تری قابل نگهداری و نسبت به حرارت مقاوم تر هستند. مصرف زیاد این گروه از چربی ها، چربی بد خون (LDL) را افزایش می دهد که با افزایش خطر بیماری های قلبی و عروقی همراه است.

• کاهش اسیدچرب اشباع به زیر 30 درصد در روغن های سرخ کردنی/ ایرانى ها سالیانه چقدر روغن خوراکى مصرف مى کنند؟

او گفت: کمتر از یک سوم چربی مصرفی اشخاص باید به دسته دوم روغن ها یعنی روغن های دارای اسید های چرب چند غیر اشباع مانند انواع روغن های مایع ذرت، سویا و آفتابگردان تعلق بگیرد. این دسته از روغن ها چربی بد خون را کاهش می دهند، اما مصرف زیاد آن ها هم ممکن است خطرناک باشد. روغن های حاوی اسید های چرب چند غیر اشباع در روش های طبخ سرخ کردن یا پختن هنگامی که در حرارت بالا قرار می گیرند، مواد سمی را تولید می کنند که این مواد احتمال ابتلا به بیماری های قلبی و عروقی و سرطان را افزایش می دهند.

این استاد دانشکده علوم تغذیه و رژیم شناسی دانشگاه علوم پزشکی تهران درباره دسته سوم روغن ها اظهار کرد: بقیه روغن مصرفی افراد باید از روغن هایی مانند زیتون و کلزا یا کانولا تامین شود که مقدار اسید های چرب تک غیر اشباع آنها بالاست. اشخاص باید بخش عمده ای از روغن های مصرفی خود را به روغن هایی مانند زیتون و کلزا اختصاص دهند البته این بدان معنا نیست که در استفاده از این گروه از روغن ها زیاده روی شود. روغن زیتون در حرارت یکسان نسبت به سایر روغن های مایع مواد سمی کمتری تولید می کند.

کوهدانی بیان نمود: نکته مهم دیگر در مورد روغن ها مربوط به اسید های چرب ترانس است که در فرآیند افزودن هیدروژن به روغن های مایع برای تشکیل چربی پایدار و جامد مانند مارگارین تولید می شود. از منابع عمده اسید های چرب ترانس در رژیم غذایی می توان به مارگارین تا حدی هیدروژنه شده، روغن ترد کننده شیرینی و روغن های سرخ کردنی اشاره کرد. کره و چربی حیوانی هم حاوی چربی ترانس هستند. این چربی ها در بدن مانند روغن های حاوی اسید های چرب اشباع عمل می کنند و برای سلامتی مضر هستند. مصرف روغن های حاوی اسید های چرب ترانس خطر ابتلا به بیماری های قلبی و عروقی، سرطان، دیابت نوع 2 و آلرژی را افزایش می دهد.

• چه روغنی مصرف کنیم؟

او افزود: مبتلایان به اضافه وزن و چاقی برای درمان مشکل خود ممکن است که از رژیم های غذایی متفاوت استفاده کنند که با توجه به نوع رژیم مصرفی این احتمال وجود دارد که به برخی کمبود های غذایی دچار شوند. افرادی که رژیم غذایی خودسرانه دارند، با وجود اضافه وزن و چاقی اغلب به گرسنگی سلولی هم دچار می شوند. این اشخاص بسته به نوع و مدت رژیم ممکن است با کمبود بسیاری از مواد مغذی مورد نیاز سلول های بدن روبرو باشند به طوری که کمبود ویتامین D در افراد چاق بیشتر شایع است.

این استاد دانشکده علوم تغذیه و رژیم شناسی دانشگاه علوم پزشکی تهران مقادیر کم و متغیر زرده تخم مرغ، کره، خامه و جگر را از منابع ویتامین D برشمرد و تاکید کرد: روغن کبد ماهی سرشار از این ویتامین بوده، ولی به طور کلی منابع غذایی این ویتامین بسیار محدود هستند، بنابراین ما نمی توانیم تنها به مصرف این مواد غذایی اکتفا کنیم. بسیاری از کشور ها برای جبران ویتامین D مورد نیاز افراد، مواد غذایی مختلف مانند لبنیات به ویژه شیر، روغن ها، آرد و شکر را با این ویتامین غنی کرده اند، اما در کشور ما تنها برخی از انواع شیر ها و روغن ها با ویتامین D غنی شده اند.

کوهدانی شرح داد: نور خورشید دارای پیش ساز ویتامین D بوده، بنابراین وقتی آفتاب به طور مستقیم با پوست بدن تماس پیدا می کند، این پیش ساز پس از ورود به بدن و طی مراحلی به ویتامین D فعال تبدیل می شود. در صورت روبروه نداشتن کافی با نور مستقیم خورشید، برای پیشگیری از کمبود در شرایط فعلی که مقادیر مصرف غذا های غنی شده با ویتامین D کافی نیست به افراد بالای 12 سال پیشنهاد می شود، روزانه یک قرص حاوی 800 تا هزار واحد بین المللی ویتامین D استفاده کنند، البته اشخاصی که از قرص های 50 هزار واحدی استفاده می کنند، مصرف ماهیانه یک عدد کافی است. افرادی که به کمبود این ویتامین دچار هستند هم باید زیر نظر متخصص تحت درمان قرار بگیرند.

او گفت: مبتلایان به چاقی های افراطی که برای رفع مشکل خود تحت عمل جراحی های تخصصی قرار می گیرند، در معرض کمبود ویتامین هایی مانند ویتامین D و B12 و مواد معدنی مانند آهن و کلسیم هستند.

این استاد دانشکده علوم تغذیه و رژیم شناسی دانشگاه علوم پزشکی تهران شرح داد: افرادی که از دارو های دفع کننده چربی استفاده می کنند هم اغلب به کمبود ویتامین های محلول در چربی دچار می شوند. اشخاصی که از رژیم های غذایی کتوژنیک پیروی می کنند هم ممکن است در معرض کمبود ویتامین های محلول در آب و مواد معدنی مانند آهن، کلسیم و پتاسیم قرار بگیرند. به طور کلی کمبود های غذایی در مبتلایان به اضافه وزن و چاقی نسبت به سایر افراد بیشتر است.

کوهدانی یادآوری کرد: طبق برخی مطالعات اپیدمیولوژیک افرادی که مواد لبنی کمتر مصرف می کنند و به کمبود کلسیم دچار هستند هم بیشتر در معرض خطر ابتلا به چاقی قرار می گیرند. مبتلایان به اضافه وزن و چاقی در صورت استفاده از رژیم های کاهش وزن صحیح در کنار اصلاح وزن از آسیب های ناشی از سایر کمبود های تغذیه ای هم در امان می مانند.