حقوق مسافران سانحه اتوبوس - وبلاگ من

به گزارش وبلاگ من، خبرنگاران : واژگونی اتوبوس حامل خبرنگاران که به از جهان رفتن دو خبرنگار و مصدومیت 21 سرنشین منجر شد و پس از آن، تصادف اتوبوس سربازمعلم ها با تریلی که 5 فوتی و 34 مصدوم به جا گذاشت، بار دیگر توجه ها را به سمت تخلفات این حوادث و حقوق مغفول مانده مسافر و یا سرنشینان وسایل نقلیه عمومی جلب کرد.

به گزارش به نقل از ایسنا، در اولین واکنش به این دو سانحه، انگشت اتهام به سمت راننده های این وسایل نقلیه گرفته شده است، اما قانون در این باره چه می گوید؟ چقدر مسافرانِ وسایل نقلیه عمومی همانند اتوبوس از حقوق خود آگاه اند و آن را پیگیری می نمایند؟

در ارتباط با سانحه واژگونی اتوبوس حامل وبلاگ من در جاده کانی سیب به نقده واقع در استان آذربایجان غربی، فرمانده پلیس راه کشور گفته که این اتوبوس فاقد صورت شرایط و متعلق به کارخانه سیمان بوده است. بعلاوه طبق آنالیز ها اتوبوس معاینه فنی داشته، اما سیستم ترمز آن دچار مشکل شده بود است.

به فاصله یک روز در سانحه دیگری، یک دستگاه اتوبوس حامل 39 سرنشین از جمله ده ها سربازمعلم از استان سیستان و بلوچستان راهی شیراز بود که در مقابل یک پمپ بنزین در دهشیر استان یزد، دچار نقص فنی در سیستم ترمز شده و با یک تریلی در لاین مقابل برخورد کرد که در این حادثه پنج نفر از جمله سه سرباز معلم، یک مأمور انتظامی مسؤول حفظ امنیت سربازان در جهت و یکی از سرنشینان تریلر جان باختند و 34 نفر دیگر که همگی سرباز معلم هستند، مصدوم شدند. این سربازان برای گذراندن دوره آموزشی بدو خدمت از زاهدان راهی آباده بودند.

در ماده 505 قانون مجازات اسلامی تاکید شده که هرگاه هنگام رانندگی به سبب حوادثی مانند واژگون شدن خودرو و یا برخورد آن با موانع، سرنشینان خودرو مصدوم یا تلف شوند در صورتی که سبب حادثه، علل قهری همانند زلزله و سیل نبوده و مستند به راننده باشد، راننده ضامن دیه است. چنان چه وقوع حادثه مستند به شخص حقوقی یا حقیقی دیگری باشد آن شخص ضامن است.

اگرچه، به گفته رییس کل دادگستری استان آذربایجان غربی، راننده این اتوبوس برای آنالیز های بیشتر دلیل حادثه بازداشت شده و مدیرکل ایمنی سازمان راهداری هم گفته که کارت هوشمند راننده مقصر حادثه واژگونی اتوبوس حامل وبلاگ من به طور دائم لغو شده و این راننده دیگر مجاز به رانندگی در بخش حمل و نقل عمومی جاده ای نخواهد بود، اما مطابق قانون مجازات اسلامی، سازمان ها و نهادهای دیگر هم در این سانحه مسؤول شناخته می شوند و باید جوابگو باشند.

در حادثه واژگونی اتوبوس حامل وبلاگ من، طبق اظهارات وبلاگ من حاضر در محل وقوع سانحه، اداره کل محیط زیست آذربایجان غربی مسؤول تامین اتوبوس آن ها بوده است. ضمن این که دلیل حضور وبلاگ من، تهیه گزارش به دعوت ستاد احیای دریاچه ارومیه بوده است.

در حادثه اتوبوس سربازمعلم ها هم دادستان نظامی استان یزد که از اعطای نیابت قضایی به دادسرای نظامی استان سیستان و بلوچستان برای آنالیز شرایط خودرو و شرایط راننده و شناسایی مقصران سخن گفته، تایید نموده که این سربازها برای گذراندن دوره آموزشی بدو خدمت از زاهدان راهی آباده بودند. بنابراین مسؤولیت این حادثه فقط متوجه راننده نیست.

طبق آیین نامه اجرایی بندهای الف و ب ماده (10) رسیدگی به تخلفات رانندگی، این دو حادثه مشمول بند پ یعنی نقص فنی مؤثر است. هر نوع نقصان یا تغییر در شرایط ظاهری، فنی و استاندارد وسیله نقلیه که موجب کاهش ضریب ایمنی در رانندگی و یا افزایش بیش از حد مجاز گازهای آلاینده یا آلودگی بیش از حد مجاز صدا و یا باعث خروج آن از حالت اولیه کارخانه و استاندارد گردد و احتمال ایجاد خطر یا وقوع تصادف را افزایش دهد از قبیل نقص سامانه روشنایی یا تغییر در اندازه نور یا رنگ استاندارد چراغ ها، نااندازه بودن چرخ های جلو و فرمان، نقص در سامانه ترمزها، نداشتن آج مناسب در سطح اتکای لاستیک چرخ، نداشتن برف پاک کن و سامانه گرمایشی در مواقع بارندگی و زنجیر چرخ یا لاستیک یخ شکن در مواقع یخ بندان، دودکردن وسیله نقلیه، شکستگی شیشه جلو که مانع دید راننده باشد و نقص در تجهیزات ایمنی مانند کمربند و کیسه هوا و سامانه ضدقفل ترمزها را نقص فنی مؤثر می گویند.

بنابراین، طبق ماده 2 از همین آیین نامه، ماموران هدایت و رانندگی هم در صورت تشخیص عیب و نقص فنی مؤثر در وسیله نقلیه، موظف بودند نسبت به متوقف کردن آن به منظور برطرف نقص به توضیح زیر اقدام نمایند:

الف ـ چنان چه نقص فنی وسیله نقلیه در محل قابل برطرف باشد، پس از برطرف نقص فنی در محل از طریق راننده و تأیید مأمور مربوط، قبض جریمه صادر و حسب مورد ضوابط نمره منفی اعمال و اجازه عبور داده می گردد.

ب ـ در صورتی که نقص فنی قابل برطرف در محل نباشد، پلاک وسیله نقلیه فک و با نصب پلاک تعمیری و مشخص زمان برای برطرف نقص به تعمیرگاه اعزام می گردد.

پ ـ در صورتی که وسیله نقلیه معیوب قابل حرکت نباشد، با وسیله نقلیه مناسب تا تعمیرگاه انتقال می یابد.

ماده3ـ در صورت برطرف نقص وسیله نقلیه معیوب و تأیید آن از طریق کارشناس واحد اعزام نماینده، اجازه حرکت به راننده پس از صدور قبض جریمه و حسب مورد اعمال ضوابط نمره منفی، فک پلاک تعمیری و تحویل پلاک وسیله نقلیه صادر می گردد.

تبصره ـ هزینه های مربوط به حمل وسیله نقلیه به تعمیرگاه به عهده راننده یا متصرف قانونی وسیله نقلیه خواهد بود. در صورت ورود خسارت از طریق نقلیه یا محموله آن در اثر حمل یا نگهداری، مطابق تبصره (1) ماده (13) قانون عمل خواهد شد.

از سوی دیگر، سازمان راهداری و حمل و نقل جاده ای در سال 95 ابلاغیه ای در ارتباط با مسؤولیت شرکت های مسافربری، رانندگان اتوبوس و پرسنل اتوبوس در قبال حقوق مسافران دارد که در ماده 11 آن تاکید شده است شرکت ها و موسسات مسافربری مکلفند قبل از به کارگیری وسیله نقلیه، نسبت به انعقاد قرارداد همکاری با مالک آن در چارچوب ضوابط ابلاغی سازمان راهداری و حمل ونقل جاده ای اقدام نمایند. این درحالی است که طبق اظهارات سرهنگ هادی امیدوار ـ فرمانده پلیس راه کشور ـ، راننده اتوبوس حامل وبلاگ من اعلام نموده بود مسافرانش کارگران کارخانه سیمان هستند و احتمالا چون اتوبوس رایگان بوده صورت شرایط را تغییر نداده است. این اتوبوس باید فاصله شهر تا کارخانه را طی می نموده اما در این ماموریت جهت آن تغییر نموده است.

قوانین متعددی در ارتباط با این حوادث و سفر با وسایل نقلیه عمومی از جمله اتوبوس، قطار و هواپیما وجود دارد که آگاهی از آن به اسم حقوق مسافر، یک ضرورت است و قطعا در پیگیری و احقاق این حق مؤثر خواهد بود.