وجوه مختلف دیالوگ، طرق دستیابی به گفت وگو - وبلاگ من

به گزارش وبلاگ من، کتاب دیالوگ نوشته پیتر وُمَک با ترجمه مژده ثامتی به همت نشر حکمت سینا منتشر شد.

دیالوگ مفهومی مهم و چندوجهی است. هم گونه ای فلسفی و کهن است و هم از مولفه های قالب درام و رمان. هم الگویی برای ارتباط نویسنده و خواننده است و هم مدخلی نظری به ماهیت زبان. دیالوگ در تمام این قالب ها با ادبیات سر و کار دارد و تجرد و تحجر متن مکتوب را با تعامل سیال گفت وگو، بر هم می زند.

پیتر ومک، در این کتاب به طور موجز و تعیین به وجوه مختلف دیالوگ می پردازد. طرق او برای دستیابی به این منظور عبارتند از:

ـ ارائه تاریخچه ای از قالب دیالوگ، از افلاطون تا رنسانس، عصر روشنگری و مدرن.

ـ پرداختن به نقش دیالوگ در صداهای چندگانه رمان و کارکرد دیالوگ بر صحنه.

ـ تأملی بر نظریه های دیالوگیسم میخائیل باختین.

ـ آنالیز این عقیده که خود مطالعات ادبی، مستلزم برقراری دیالوگی با گذشته است.

این مطالعه عمیق و راهگشا، نقطه آغاز مناسبی برای کندوکاو در باب پیچیدگی این قالب ادبی متنوع و حیرت انگیز خواهد بود.

در بخشی از یادداشت مترجم این اثر آمده است: دیالوگ، گفت وگو نیست یا صحیح تر آن است که بگوئیم، صرفا گفت وگو نیست. دیالوگ و گفت وگو در ریشه، فریند و نتیجه تفاوتهایی دارند. ریشه شناسی یونانی کلمه دیالوگ شامل دو بخش است: دیا که اغلب به اشتباه معادل دو برای آن آمده، در حالی که این کلمه به معنای در مقابل یا در عرض است و لازمه تحقق معنای آن وجود حداقل دو نقطه است. لوگ که ریشه لوگوس به معنای خرد یا اندیشه دارد. بنابراین دیالوگ یعنی در مقابل هم قرار دریافت دست کم دو لوگوس یا دو اندیشه. در این فرایند، لوگوس های موجود، بیشتر است و ما شاهد خلق معنای جدیدی هستیم. این ریشه، فرایند و نتیجه در مورد گفت وگو صدق نمی کند.

ریشه گفت وگو شامل این دو بخش است: 1- con که برگرفته از com لاتین و به معنای با هم یا در کنار هم است. 2- versare که ریشه در versus به معنای علیه یا بر ضد دارد. در واقع، فرایند گفت وگو، دلالت بر در کنار هم قرار دریافت کلامهای ضد دارد، نه در مقابل هم قرار دریافت اندیشه های مختلف. نتیجه گفت وگو، نوعی کنار آمدن است، نوعی همراه شدن با دیگری. در گفت وگو، لزوما شاهد خلق معنای جدیدی نیستیم. آنچه در اصل اتفاق می افتد، برنده شدن یک طرف بر دیگری و کنار آمدن بازنده و برنده است، البته در گذر زمان، کلمات همیشه به ریشه های خود وفادار نماندند و هر کدام بار دیگری دادند، اما همواره رگه هایی از اصالت خود را حفظ نموده اند. در ترجمه کلمات به زبانهای مختلف، توجه به این ریشه و اصالت حائز اهمیت است. زمانی که موضوع اصلی متنی، معطوف به وجوه مختلف و سیر تحول معنایی یک واژه یا مفهوم باشد، این اهمیت دوچندان می گردد.

کتاب حاضر از آن دسته متون است. هم عنوان کتاب و هم محتوای آن، متمرکز بر دیالوگ است. متمرکز بر مفاهیم، مشتقات و ظرایف معنایی آن. از این رو در ترجمه کتاب، هیچ واژه ای را صحیح تر و مناسب تر از خود دیالوگ برای dialogue و مشتقات آن نیافتم و از معادلهای نه چندان دقیق گفت وگو و مکالمه برای آن پرهیز کردم. در اینجا واژه گفت وگو فقط برای conversation به کار رفته است.

اگر گفت وگو در جامعه ما سخت است، دیالوگ امری غریب است. شاید مرحله در مقابل هم قرار دریافت اندیشه های مختلف برای ما قرابت افراطی پیدا نموده، اما قطعا به مرحله فراوری معناهای جدید از درون این تقابل، بسیار غریب ایم. ماندن در مرحله اول، صرفا اتلاف انرژی های مولد است. ایجاد دیالوگ یعنی به حرکت درآوردن این انرژی های محبوس و در نتیجه، خلق و حرکت رو به جلو.

مانند هر پدیده غریب دیگری با دیالوگ نیز باید آشنا شد. باید مفاهیم آن را درک کرد و کارنمودهای آن را شناخت تا در نهایت، وارد مرحله تمرین و اجرای آن شویم. کتاب پیش رو بی شک یکی از بهترین کتابهای راهنما در این مسیر است، البته مثل هر کتاب دیگری، این نیز صرفا نماینده یک لوگوس یا اندیشه است. باشد که اندیشه های دیگری در این باب پیش آیند و در مقابل هم قرار گیرند و منجر به ایجاد دیالوگی درباره دیالوگ شوند.

فهرست تفصیلی این کتاب عبارت است از:

یادداشت مترجم

مقدمه

1. گونه دیالوگ

دیالوگ افلاطونی

دیالوگ رنسانس

دیالوگ روشنگری

دیالوگ مدرن

1. دیالوگ در رمان

گیومه

زبان دیالوگیک

دیالوگ درون رمان

دیالوگ زبانها

ایدئولوژی دیالوگ

1. دیالوگ در درام

نظر باختین درباره درام

درام خالص

دیالوگ به مثابه توهم

دیالوگ به مثابه کنش

ناخالصی های تئاتر

تئاتر روایی(اپیک)

1. دیالوگ در مطالعات ادبی

واسطه

فهم به مثابه دیالوگ

سنت و استعداد فردی

حیات دیگران

وارد شدن به گفت وگو

اصلاح نامه

کتاب شناسی

واژه نامه انگلیسی به فارسی

واژه نامه فارسی به انگلیسی

کتاب دیالوگ نوشته پیتر وُمَک با ترجمه مژده ثامتی به همت نشر حکمت سینا در زمستان 1396 به بهای 24 هزار تومان منتشر شد.